Ko te aronga tūmataiti te matua ki a mātou nei o te tākuta. Ko ngā kōrero o raro iho nei he whakamāramatanga mo te take ka whakaemia e mātou ngā kōrero mōu ake. He whakamāramatanga tēnei ki ngā āhuatanga o te tākuta hauora, ngā āheinga me ngā hua papai ka puta, tēnā tiro atu ki te pae tukutuku o RAPHS www.raphs.org.nz.
Ko RAPHS he rōpū whakahaere hauora (PHO), ā he mema hoki mātou o te roopu nei. Ko te hāpori whānui tonu, ngā iwi Māori me ngā mema matua o te tākuta kei te hāngai ki te roopu nei. Kei konā hoki ētehi kirimana mahi ki te taha o te Poari Hauora ā Rohe me te Manatū Hauora e pā ana ki ngā tahua pūtea mo ngā ratonga hauora. I te wā ka waitohu koe i te pepa whakauru ki te rehita mai ki te tākuta, kei te whakaae tonu koe ki tēnei whakatakanga.
Te Tirohanga whānui
Ko te kaitiakitanga me te tūmataititanga ngā mea matua ki a mātou.
- Ka whakaemia ngā kōrero matua hei tauawhi i a koe me tō whānau.
- Mā ō mātou mōhiotanga mōu hei ārahi i a mātou ki te whakaora i a koe me te oranga o te hāpori.
- Karekau mātou mo te tuku kōrero pokanoa ki tētahi kē atu.
- Ka tuari noa i ngā kōrero nei ki ngā mema o te pūnaha hauora e mōhio nei mātou ka tautiaki i āu kōrero ahurei.
- Ka tiaki pai mātou i ngā kōrero hauora o te tūroro.
- Ko ngā kōrero hiranga mōu ka noho motuhake ki a koe anake, māu tonu e titiro, e ahei hoki ki te whakatikatika haere i ngā raraunga nei.
Ko ēhea o ngā kōrero kei te whakaemi?
- Ko ngā kōrero mōu (tō īngoa, rā whānau, tuakiri ā-ia, wāhi noho, mātāwaka, raraunga, nama NHI).
- Ngā kōrero e pā ana ki tō hauora.
- Ngā kōrero e pā ana ki ngā ratonga hauora e āhei ana ki a koe.
- Ngā kōrero e pā ana ki ngā utunga o ngā uiui.
- Ko te mea nui ka noho tika ngā kōrero mōu, ka whakahāngai hoki ki ēnei rā me te rautaki whakarauora e tika ana mōu.
Te puka whakauru o te tūroro
Ko ngā kōrero o roto i te puka whakauru e pēnei ana:
- Ka tautiaki e te tākuta.
- Ka whakamahia te Manatū Hauora ki te tuari ki a koe tō nama hauora ā motu (NHI) ki te whakahou rānei i ētehi mokamoka kōrero.
- Ka tonoa ki te tarati ki te Manatū Hauora rānei kia wāhi atu koe ki te pūtea tautoko.
- Ka whakamahia kia whai wāhi ai koe ki ngā pūtea tautoko. Akene pea ka whakaōritea ngā pārongo ki tari kāwanatanga kē, i te wā e whakaae ana i raro i te ture tūmataiti.
Ngā whakamahinga kē atu o ngā kōrero hauora mōu
Koi whakamahia ō kōrero hauora e ngā tōpūtanga pēnā me te poari hauora ā rohe, te Manatū hauora, te tarati rānei mo ngā take e whai ake nei:
- He hoahoa i te ratonga hauora me ngā pūrongo.
- Te aroturuki me te whakapakari i te kounga o te ratonga.
- Te utunga.
Kāre eneki kōrero e whakaputa noa iho ki te ao, koi hāmenetia koe e mātou.
Te tuaritanga o āu kōrero tūmataiti
He mea matua ki a mātou te whakahaumaru i ō kōrero tūmataiti.
- Ka rīkoatahia āu kōrero hauora e te tākuta ngaio, kātahi ka whakamahia ēnei tatauranga ki te hoahoa te rautaki tuku rongoā.
- Ka whakauru ana koe ki te pūnaha nei kei te whakaae hoki koe ki te whakamahinga o āu kōrero hauora e tākuta kē.
- Tēnā pea ka tuari atu āu kōrero hauora ki tari kāwangatanga kē, mehemea e whakaae ana i raro i te ture Tūmataiti. Ka tuari pea ngā pārongo e pā ana ki a koe mēna koena te whakahau a te ture.
- Tēnā pea ka arotakengia āu kōrero hauora e tētahi kaiarotake e ai ki ngā ture pūtea rānei ki ngā āhuatanga hauora rānei. Heoi anō, me hāngai tonu ki ngā ture Hauora ki te wāhanga 22G ki ngā ture whaitake rānei.
- Ehara i te mea me tuari āu kōrero hauora heoi anō, ki te kore e tuari kei heke te kounga o te atawhai ki a koe. Tēnā whakapā atu ki tētahi tākuta rānei nēhi rānei ki te māharahara koe.
- Ko te tikanga o te tūmataiti te mea nui ki a mātou. Ka atawhaitia āu kōrero hauora i ngā wā katoa, e kore tētehi e āhei te kite atu. Arā noa atu ngā tūāpapa me ngā āheinga hangarau ka whakamahia e mātou.
*Ko ngā mātanga hauora katoa he tākuta, he nēhi, he kaimahi o te roopu hauora Māori, kaiwhakatairanga hauora, kaiāwhina hauora, kaiwhakatika uaua, tākuta mate hinengaro me ngā wāhine whakawhānau.
Te mōtika ki te whakauru me te whakatika
- Kei a koe te tikanga ki te kite atu i āu kōrero hauora me te panoni hoki i ngā raraunga kōrero.
- Kaore he take mo te whakamārama mai i te take i hiahia ai koe ki te kite i āu kōrero, heoi, akene pea me mauria tō kāri tuakiri kia mōhio pai rātou ko wai koe. Ki te hiahia koe ki tētahi kape hou o te pārongo nei i roto i ngā marama e 12, me utu pea koe i tētahi utunga hou.
- Kei a koe te mōtika ki te mōhio kei hea te wāhi ka mau i tāu pārongo hauora, ki a wai te āheinga ki te titiro atu, mēna e āhei ana te pūnaha hangarau nei ki te arotake i ngā mema e kitekite ana i tāu pārongo, e whakahou ana rānei i ōu kōrero.
- Mēnā e pātai ana koe ki te whakatika i tāu pārongo hauora, ma ngā mātanga tākuta koe e tauawhi, Mehemea kāore te hunga tākuta i te hiahia ki te panoni i āu kōrero, ka āhei koe ki te tuhi i ēnei korero ki te pūnaha nei.
Ko te nuinga o ngā tākuta kei te whakamahi i tētahi pūnaha hangarau mo te tūroro, e āhei ai koe ki te kite atu i tāu pārongo hauora mā te ipurangi. Me pātai atu koe ki tō tākuta mēnā e āhei ana koe ki te rēhita ki tēnei hangarau.
Hōtaka Hauora
Ko ngā raraunga hauora e hāngai ana ki te hōtaka i whakauru ai koe, tēnā me te whakatmātautau uma, tuku awhikiri, mate huka rānei, akuni pea ka tonoa atu ki te tarati rānei ki te kamupene e whakahaere ana rānei i te hōtaka hauora.
Te whakaemi me te penapena i āu kōrero hauora
Ka tonoa āu raraunga kōrero ki te PHO. He autaia tonu ngā tukanga mo te whakaemi me te tāpui i ngā raraunga nei. Ko ā mātou tukanga kei te hāngai pū ki te ture Privacy Act 2020 me te ture Health Information Privacy Code 2020.
Te rangahau
Akuni pea ka whakamahia āu raraunga hauora mō ētehi mahi rangahau e tētahi komiti matatika, i ngā wā rānei ka tango mai i ngā mokamoka kōrero motuhake.
- Ko ngā rangahau e whakamōhio atu i ā koe e āhei noa te whakaputa mēnā kua toro atu te kairangahau ki tō waitohu whakaaetanga, ā kua mana hoki te kaupapa nei e te komiti matatika.
- E ai ki te ture, ehara i te mea me mātua whakaae koe ki te whakamahinga o āu kōrero hauora mehemea he pūrongo tatauranga rānei, he mahi rangahau rānei, he pūrongo rānei e kore ai tētahi e mōhio ko wai koe. Ka noho tūmataiti kē.
Ngā whakaaetanga
Mēnā kaore koe i te whakaae kia whakaemitia ngā kōrero mōu, ko te painga atu kia rehitatia koe ki tētahi tākuta heoi ano, kauaka e whakauru. Ko te putanga o tēnei ka kore koe e āhei te whiwhi i ngā pūtea tautoko me ngā utu hekenga ki te tākuta.
Te toro atu ki tākuta kē
Mehemea ka toro atu koe ki tākuta kē, ka pataia koe mehemea ka whakaae atu koe ki te tuaritanga o āu kōrero mai i tō tākuta matua. Mēnā he kaari hāpori tāu ā ka toro atu koe ki tētahi tākuta rerekē, ka āhei rātou ki te whakarite i te pūtea tautoko māu, ka mutu ma rātou hoki e whakamōhio atu ki tāu tākuta matua i te wā i uiuitia ai koe. Te ingoa o te tākuta hou i tae atu rā koe me te take i toro atu ai koe, ka mutu ka whakahaumaru ngā kōrero mōu ki te kore koe i whakaae.
Ngā Nawe
Pēnā kaore koe i te rata atu ki te whakaemi o ngā kōrero hauora mōu, tēnā whakapā atu ki tō tākuta ki te whakapuaki i ōu nawe ki tēnei take. Maehe 2023.
March 2023